فرش دستبافت كاشان
مي توان كاشان را يكي از از مناطق مهم قاليبافي ايران نام برد كه فرشهاي دوره صفويه اين شهر تزيين بخش بيشتر موزه هاي دنياست و آوازه آن جهاني شده است .
تاريخچه فرش کاشان
نوشته های قرن ۱۷ و ۱۸ میلادی نشان می دهد” کاشان ” مرکز قالی درباری بوده است .
همزمان با دوره ی رنسانس در اروپا، در کاشان در زمان صفویان، قالی هایی تولید گردیده که توسط شاه عباس کبیر ، بافندگان را تشویق به تولید قالی های ابریشمی ، زربفت، نقره باف که به نام قالی شاه عباس معروف است، نموده اند .
قدیمی ترین فرش های متعلق به کاشان ، با نقش شکارگاه بافته شده اند .
۱۲۰ سال پیش در کاشان ، مردی به نام حاج ملا حسن که با بانویی از اهالی اراک ازدواج کرد ، وارد کننده ی نخ مرینوس منچستر بوده است . با رکود صنعت ، پشم های باقی مانده توسط همسرش تبدیل به فرش شده است .
علاوه بر بافت قالی ، قالیچه نیز در کاشان رونق زیادی داشته است . نمونه هایی از بافت انواع قالیچه در خانه ی بروجردی ها و خانه ی طباطبایی ها بافته شده که هر دو از تجار معروف کاشان بوده اند .
د رمورد هنر فرش بافی در کاشان ، کافی است یادآور شویم استاد کار معروف ” شیخ صفی ” از همین شهر بوده است .
دار های قالی بافی ابتدا از جنس چوب بوده اما به دلیل استهلاک چوب ، شکننده بودن آن و اورنگ خور بودنش تبدیل به دار آهنی شده است . دار های آهنی عمر طولانی تری دارد و حمل و نقل آن آسان تر است .
مواد اولیه : پشم، ابریشم ، پنبه ، کرک
پنبه برای تولید چله و پود ، پشم و کرک برای الیاف فرش و ابریشم برای چله و الیاف فرش مورد استفاده قرار می گیرد .
پنبه در تار و پود ، ابریشم در تار و بعضی از الیاف فرش و کرک و پشم در الیاف فرش استفاده می شود .
انواع ابزار و وسایل و کاربرد آن ها :
چاقو : برای بریدن الیاف در موقع بافتن ، که دارای سری تیز و تیغی شکل و بدون دندانه
شانه : برای کوبیدن پود روی الیاف فرش
قیچی : از جنس فلز و برای برش الیاف فرش که باید برش با مهارت خاصی انجام شود که لطمه ای به بافت فرش نزند
سیخ : جهت تسهیل در کشیدن پود رو و زیر روی الیاف بافته شده که به ریشه معروف است . سیخ از جنس فلز است . سر سیخ قلابی دارد که پود از این قلاب داخل نخ چله کشیده می شود
نیره : چوب استوانه ای به قطر ۱۰ سانتی متر برای جدا کردن تار های زیر و روی فرش
هاف : چوبی استوانه ای با قطر ۳ سانتی متر برای قرار گرفتن روی نیره جهت تنظیم فاصله ی تار های زیر و روی فرش
متر : وسیله ای جهت تنظیم اندازه ی فرش از نظر طول و عرض
نوع بافت آن فارسی است و دو پود در بافت آن استفاده میشود
رجشمار آن بین ۲۵ تا ۵۰ رج متغیر است
ابعاد : ” قالیچه “، کناره، ذرع و نیم، پشتی و …
طرح : شکارگاه ، برگ مویی ، لچک ترنج هندسی ، منظره ، خوشه انگوری ، محرمات و…
۱_ نقشه های قطبی و خامه چیان که روی فرش هایی با رنگ لاکی ( قرمز) بافته می شود
۲_ نقشه های معرفتی ، تقدیسی ، کریم پور و حاج جعفری که در فرش های کرم ، پوست پیازی ، گردویی و موشی بافته می شود
بسته به سلیقه ی مشتری طرح ها کاربرد های مختلفی دارند اما از بین فرش های لاکی، طرح قطبی و از فرش های کرم ، نقشه های تقدیسی کاربرد بیشتری دارد .
زمینه رنگ آمیزی : کرم ، لاکی ، بژ و…
تنوع رنگ در ” فرش کاشان “: لاکی ، کرم ، گردویی ، پوست پیازی ، موشی و…
رنگرزی در زمان های قدیم به صورت گیاهی مورد استفاده قرار می گرفت مثل پوست گردو ،پوست انار و روناس ولی اکثرا امروزه به صورت شیمیایی رنگ می شود
تولید کنندگان : عطایی ، منصوری ، فرشچی و …
طراحان : میرزا نصراله خان ، افسری ، معینی و…
طراحی و تولید آن اکثرا به صورت کارگاهی انجام می شود و مارک تولید کنندگان فرش قدیم را می زنند .
فرش های لاکی را با مارک قطبی و فرش های کرم را با مارک نوابی می زنند .
ولی طبق تحقیقات انجام شده حاج صفی شخصی بوده که در زمان های قدیم شهرتی در طراحی فرش کاشان داشته است .
معیار تراکم در اين شهر خانه شمار است . مثلا ‘ ۵۴ خانه كاشان ‘
فرش نطنز و بادرود
مواد اولیه آن پشم ، ابریشم ، پنبه و کرک است .
نوع بافت آن فارسی است و دو پود در بافت آن استفاده میشود .
رجشمار آن بین ۳۵ تا ۴۵ رج متغیر است .
ابعاد : قالیچه ، ذرع و نیم
طرح : افشان و لچک ترنج
زمینه رنگ : کرم ، سرمه ای و لاکی
نکته: تفاوت قالی های نطنز و بادرود با فرش کاشان در ابعاد آن ها است
